NAFAKA NEDİR?
\tNafaka, boşanma davası sürerken ya da boşanma davasının sona ermesinden sonra maddi olarak zorluğa düşecek olan kişiye bağlanan ve her ay ödenmesi gereken para olarak ifade edilebilir.Nafaka borcu aile hukukundan doğan kişisel bir borçtur. Kişisel bir borç olduğundan devredilemez. Ölümle sona erer ve mirasçılara geçmez. Eşlerin bir araya gelerek aile birliğini devam ettirmeleri,zaruret halinin ortadan kalkması ile sona erer. Nafaka miktarı taraflarca sözleşme ile kararlaştırılabilir. Herhangi bir borçtan düşülemez ve haczedilemez.Nafaka zamanaşımına uğramaz her zaman istenebilir. Kural olarak ta Mahkemeye yapılacak başvuru ile istenebilir.
\tNAFAKA ÇEŞİTLERİ NELERDİR ve HANGİ ŞARTLARDA HÜKMEDİLİR?
\tTEDBİR NAFAKASI : Dava süresince eşlerden birinin diğerine barınması ve geçinmesi için ne miktar nafaka vereceği karara tedbiren karara bağlanır. Davayı kimin açtığına ya da kusura bakılmaz, boşanma davası sürerken tarafların yükümlülükleri devam eder. Bu yüzden de tedbir nafakasına karar verilirken yalnızca tarafların maddi durumu dikkate alınır.
\tMedeni Kanun’da “boşanma veya ayrılık davası açılınca hakim, davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçinmesine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri resen alır” düzenlemesi bulunmaktadır. Bu maddeye dayanarak mahkeme tedbir nafakasına hükmeder. Tedbir nafakası; davanın açıldığı tarihten bu davaya ilişkin kararın kesinleşmesine kadar devam eder. Dava boşanma ile sonuçlanmış ise tedbir nafakası isim değiştirerek devam eder. Verilen tedbir kararı, gerekçeli kararla birlikte temyiz edilebilir.Tedbir nafakasının miktarı davalı kocanın geliri ile orantılı olmak üzere, birlikte yaşanılan zamanda eşine sağladığı geçim şartlarını ayrı yaşama halinde de sağlayacak oranda, ekonomik-sosyal duruma göre takdir edilir.
\tTedbir nafakası ara kararın örneği ile İcra Müdürlüğü’nde başlatılacak ilamsız icra yolu ile tahsil edilir. Tedbir nafakası, hükmolunan miktar bakımından dava tarihinde doğmuş olur.
İcra takibine yapılan itirazlara karşı açılacak olan itirazın iptali davalarında aile mahkemesi görevlidir.
\tTedbir nafakasına, nafakaya hükmedildiği tarih ile dava tarihi arasında geçen süre için faiz işletilemez; ancak tedbir nafakasına karar verilen ara karar tarihinden itibaren faiz işler.
Ölüm halinde, tahakkuk eden ve muacceliyet kazanan tedbir nafakası mirasçılara geçer.
Dava devam ederken çocuklar için verilen nafakaya da tedbir nafakası denir. Karar ile verilen nafaka ise iştirak nafakasıdır. Boşanma davasının açılması ile çocuğun geçici velayeti kendisine bırakılmayan tarafın tedbir nafakası ödemesine karar verilir. Bu nafakanın başlangıç tarihi; çocuğun geçici velayeti halen yanında kaldığı ebeveyne bırakılmışsa dava tarihi,
diğer ebeveyne bırakılmışsa velayetin bırakıldığı karar tarihidir
\tYOKSULLUK NAFAKASI: TMK 175. Maddesinde düzenlenmiştir: ‘’Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek olan taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir.
\t Yoksulluk nafakası, boşanma sonucunda yoksulluğa düşen eşe diğer eşin ödediği nafakadır.Medeni Kanun’da “Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir. Nafaka yükümlüsünün kusuru aranmaz” şeklinde düzenlenmiştir. Mahkeme bu nafakaya istek halinde karar verebilir, kendiliğinden karar veremez. Boşanma ile istenebileceği gibi boşanmadan sonra da koşulların değişmesi ile istenebilir. Nafaka miktarının ödeyecek olan kişinin mali gücüne uygun olması gerekmektedir. Bu nafakanın ödenmesi mahkeme kararının kesinleşmesi ile başlar.
\tYoksulluk Nafakasının Şartları:
\tTaraflardan birinin talepte bulunması
\tTalepte bulunan tarafın kusurunun daha ağır olmaması
\tTalepte bulunan tarafın boşanma yüzünden yoksulluğa düşme tehlikesiyle karşılaşmış bulunması
\tNafakanın diğer tarafın mali gücüyle orantılı olması
\tYoksulluğa düşecek taraf erkek ise kadının da mali durumuna göre nafaka ödemesi
\tYARGITAY; Aleyhine yoksulluk nafakasına hükmedilecek tarafın nezdinde kusur aranmamaktadır. Yargıtay içtihatlarında, zorunlu ve gerekli görülen harcamaları (yeme, giyinme, barınma, ulaşım, kültür, eğitim vs.) karşılayacak düzeyde geliri olmayanları yoksul kabul etmektedir.
\tKATILIM (İŞTİRAK) NAFAKASI: Katılım (İştirak) nafakası, boşanma ya da ayrılık kararı verilmiş eşlerden, çocuğun velayeti kendisine verilmemiş olanının, çocuğun bakım ve eğitim masraflarına katılmak üzerine ödediği nafakadır. Medeni Kanun’da “Mahkeme boşanma veya ayrılığa karar verirken, olanak bulundukça ana ve babayı dinledikten ve çocuk vesayet altında ise vasinin ve vesayet makamının düşüncesini aldıktan sonra, ana ve babanın haklarını ve çocuk ile olan kişisel ilişkilerini düzenler.
\tVelayetin kullanılması kendisine verilmeyen eşin çocuk ile kişisel ilişkisinin düzenlenmesinde, çocuğun özellikle sağlık, eğitim ve ahlak bakımından yararları esas tutulur. Bu eş, çocuğun bakım ve eğitim giderlerine gücü oranında katılmak zorundadır. Çocuk kendisine bırakılmamış olan tarafın çocuğun geçimine ve öğrenim masraflarına ne şekilde iştirak edeceği ve bu tarafın çocukla şahsi ilişki durumunu hakim talebe bağlı olmaksızın belirler.İştirak nafakası her an doğup işleyen haklardandır.
\tHakim, istem halinde irat biçiminde ödenmesine karar verilen bu giderlerin gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini karara bağlayabilir.” şeklindedir. Katılım nafakası, çocukların eğitimine, öğrenimine, geçimine yetecek miktarda olmalıdır. Yine nafakayı ödeyecek olanın da ekonomik gücü dikkate alınır. Katılım nafakası çocuklar ergin oluncaya kadar devam eder. Çocuğun eğitim ve öğrenimi erginlikten sonrada nafakanın devamını gerektiriyorsa yükümlülük devam eder. Bu nafakanın sözleşme ile kararlaştırılması halinde geçerli olabilmesi için hakim tarafından onaylanması gerekir. Katılım nafakası yasal bir zorunluluktur. İsteğe bağlı olmadan hakim tarafından duruma göre saptanır. Yine katılım nafakası da boşanma kararının kesinleşmesinden sonra geçerli olur.
\tYARDIM NAFAKASI:Yardım nafakası, bir kimsenin, yardım etmezse yoksulluğa düşecek olan usul ve füruuyla kardeşlerine ödediği nafakadır.
Medeni Kanun “Herkes, yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan üstsoyu ve altsoyu ile kardeşlerine nafaka vermekle yükümlüdür.Kardeşlerin nafaka yükümlülükleri, refah içinde bulunmalarına bağlıdır.Eş ile ana ve babanın bakım borçlarına ilişkin hükümler saklıdır.” Şeklinde düzenleme yapmıştır.
\tYardım nafakası1-Çocuklar, Torunlar 2-Anne-baba 3-Erkek ve Kız kardeş 4-Büyükanne-büyükbaba, sırası ile takip edilerek nafaka talep edilir. Nafakanın başlangıç tarihi dava tarihi olacaktır.Nafakanın miktarı belirlenirken ekonomik koşullar ve hak ve nesafet kuralları esas alınacaktır.
\t
Nafaka Hakkında Soru ve Cevaplar
Nafaka miktarı neye göre belirlenir, kesin bir kriteri var mıdır?
\tNafaka miktarının tespitinde kesin bir kriter ya da sınır söz konusu değildir. Hakim her somut olayın özelliğine, tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre takdir hakkını da kullanarak hakkaniyete göre karar vermektedir.
\tNafaka topluca ödenebilir mi?
\tHakimin takdiri nafakanın gelir şeklinde ödenmesi ise, toplu ödeme mümkün değildir. Nafaka belirlenen miktarda aylık olarak ödenir. Ancak bazen hakim durum gerektirdiği takdirde nafakanın toplu olarak, bir seferde ödenmesine karar verebilmektedir, bu gibi durumlarda nafaka toplu olarak da ödenebilir.
\tNafakanın artırılması, indirimi ya da kaldırılması mümkün müdür?
\tLehine nafaka hükmedilen eş, ileride ekonomik şartlarının değiştiğini, ödenen nafakanın içinde bulunduğu ekonomik şartlar nedeniyle geçimini sağlamaya, ihtiyaçlarını karşılamaya yetmediğini ileri sürerek nafakanın artırılması davası açabilir.
Nafaka yükümlüsü eş, ekonomik şartlarının değiştiğini, ödediği miktarın geçimini ve ihtiyaçlarını zora soktuğunu, bununla birlikte karşı tarafın ekonomik şartlarında iyileşme olduğunu ileri sürerek nafakanın kaldırılmasını ya da miktarın indirilmesini talep edebilir. Hakim yine tarafların, boşanma anındaki şartları ile artırım davası açıldığı andaki şartlarını değerlendirerek karar verir.
\tNafaka ödeme yükümlülüğü ne zaman sona erer? Nafaka Borcum Ne Zaman Biter?
\t Nafaka borcu kendiliğinden sona ermez. Nafaka ödeme yükümlülüğünün sona ermesi için; öncelikle nafaka çocuklara ödeniyorsa çocukların rüşte ermesinden başka bir deyişle 18 yaşını doldurmasından sonra çocuklar yönünden nafaka borcu sona ermektedir. Eş yönünden ise, eşin yeni bir evlilik yapması, ekonomik gelirinin çok iyi seviyeye gelmesi gibi durumlarda talep halinde nafakanın kaldırılması kararı verilebilir.
\tİştirak nafakası, velayetin taraf değiştirmesi halinde, velayet hakkının sona ermesi halinde sona erer.
\tYoksulluk nafakası ise, nafakanın kaldırılması davası neticesinde hakimin kararı ile, lehine nafaka hükmedilen tarafın evlenmesi ya da evliymiş gibi yaşaması halinde, tarafların yeniden evlenmesi halinde ve taraflardan birinin ölümü ile sona erer.
\tTedbir nafakası, boşanma davasında hükmedilmişse hakimin boşanmaya karar vermesi halinde kararın kesinleşmesi ile; boşanmaya karar verilmemesi halinde ise hakimin belirleyeceği süreye kadar, belirlenmezse red kararının kesinleşmesi ile sona erer.Boşanma davası açılmaksızın tedbir nafakası davası açılmış ise, hakimin belirleyeceği süreye kadar, süre belirlenmemişse tarafların boşanmasına kadar ya da talep halinde hakim kararı ile kaldırılmasına karar verilinceye kadar devam eder.
Eşime Ödediğim Nafaka Çok Yüksek, Ödemekte Güçlük Çekiyorum, Nafaka Miktarının Düşürülmesini Talep Edebilir Miyim?
\t Nafakanın artırılması gibi düşürülmesi de mümkündür. Bunun için yeni bir dava açmanız gerekmektedir. Açılacak davanın adı nafakanın uyarlanmasıdır. Nafakanın uyarlanması davalarında öncelikli olarak hakimin takdir hakkı mevcuttur. Hakim tarafların sosyo-ekonomik durumlarını değerlendirerek bir karar verecektir. Nafaka borçlusu ekonomik şartlarında bozulma olduğunu, nafaka miktarının çok yüksek oluşunu, kişisel ihtiyaçlarını nafaka borcu sebebiyle karşılayamaz hale geldiğini, nafaka alacaklısı eşin ekonomik durumunda ciddi artış olduğunu iddia ederek Nafakanın uyarlanmasını talep etmesi uygun olacaktır. Nafakanın miktarının düşürülmesi değişen hayat koşullarına bağlı olarak mümkün olabilen bir durumdur. Örneğin nafakanın borçlusunun yaşam standartların da oluşabilecek bir düşüş, maaş azalması, iş değişikliğine bağlı gelir azalışı gibi nedenler nafakanın düşürülmesi için dava açılabilmesine olanak sağlamaktadır.
Eşimden Ayrı Yaşıyorum. Nafaka Almak İstiyorum. Dava Açabilir Miyim?
\t Nafakayla ilgili dava açmak için illaki boşanma davası açma zorunluluğu bulunmamaktadır. Ayrı yaşama olması da gerekmemektedir. Eşiniz ile ayrı yaşamasınız bile eğer eşiniz eviniz ile ilgilenmiyorsa nafakayla ilgili dava açabilirsiniz. Ayrı yaşama durumunda da nafakaya yönelik dava açılabilir.
Boşanırsam Yoksulluk ve İştirak Nafakası Alabilir Miyim?
\tBoşanma sonrası yoksulluk nafakası alabilir miyim diyen bireyler, yoksulluk nafakası alabilmek için eşinden daha fazla kusura sahip olmamalıdırlar. İştirak nafakası için ise çocuğun velayetini almak gerekir.
Kusurlu Eş Nafaka Alabilir Mi? Nafakayı Kimler Alabilir?
\tYoksulluk için alınacak nafakalarda eşinden daha fazla kusura sahip kişilerin nafaka talepleri karşılanmaz, çocuk için alınacak nafakalarda ise çocuğun velayetini almış olmak yeterlidir. İştirak nafakalarında tarafların kusurlu olup olmadıkları dikkate alınmaz.
Nafakayı Ödemezsem Ne Olur? Nafaka Ödememenin Cezası Nedir?
\tNafaka borçlusu, her ay düzenli bir şekilde nafakasını ödemekle yükümlüdür. Nafaka borcunu ödememeniz halinde, tazyik hapsine çarptırılmanız söz konusu olacaktır. Burada nafakanın ödenmemesi durumunda alacaklı olan kişi icra yoluyla nafakanın tahsilini yapabilir. Nafaka ödememenin cezası ise, 3 aylık tazyik hapsi olmaktadır. Nafaka borçlusu nafakayı ödemez ise 3 aylık bir hapis cezası ile karşı karşıya kalacaktır. 3 aylık tazyik hapsine mahkum edilen kişi, hapse girdikten sonra nafakayı ödeyerek hapis cezasını ortadan kaldırabilir. 3 aylık hapis cezasının yatılması durumunda ise nafaka ortadan kalkmamaktadır. Bu nafakanın borçlusu yine bu parayı ödemekle yükümlüdür. Burada nafakanın borçlusu nafakayı ödeyemeyecek maddi durumda ise nafakanın azaltılması ya da nafaka kaldırma davası açabilmektedir.Nafaka borcunun ödenmesi ile tazyik hapsi düşecektir.
Katılım-İştirak Nafakası Ne Kadar Süre Ödenir?
\tÇocuğun masrafları için ödenen iştirak nafakası, çocuğun 18 yaşını doldurmasına kadar ödenmektedir. Çocuğun 18 yaşını doldurduktan sonra eğitim hayatına devam etmesi durumunda ise eğitim hayatı bitene kadar iştirak nafakasının ödenmesi devam eder.
Aldığım Nafaka Yetmiyor, Nafaka Miktarının Artırılması İçin Ne Yapmalıyım?
\tBoşanma sonrası hakimin hükmettiği nafakanın miktarı yeterli olmuyor ise nafakanın artırılması için davası açılması gerekir. Nafakanın artırılması davalarında miktarın artırılması için geçerli bir neden ortaya koyulması gerekir. Örneğin çocuğun okul masraflarının artması, sağlık giderlerinin önemli miktarda artması ya da kira bedeli, yaşamsal faaliyetlerin fiyatlarındaki artış gibi nedenler öne sürülebilir.
Kaç Çeşit Nafaka Vardır ve Nafaka Davası Açılabilir?
\t Nafakanın 4 farklı türü için dava açılabilir. Bunlar; Yoksulluk Nafakası, Tedbir Nafakası, İştirak Nafakası ve Yardım Nafakasıdır.
Çocuğum İçin Ne Kadar İştirak Nafakası İsteyebilirim?
\t Uygulamada çocukların yaşına göre değişmekle birlikte ortalama 250-750 TL arasında bir nafakaya hükmedilmektedir. Eşin ekonomik şartları normal vatandaşların oldukça üzerinde ise bu rakamda doğru orantılı olarak artacaktır. O yüzden Nafaka Miktarı nasıl belirlenir sorusuna verdiğimiz cevaba göre isteyeceğiniz nafaka miktarını belirleyebilirsiniz.
Nafaka Miktarı Nasıl Belirlenir?
\t Nafaka miktarı belirlenirken mahkeme çeşitli kriterleri göz önüne alacaktır. Fakat nafakanın belirlenmesinde hakimin takdir hakkı çok büyüktür. Nafaka belirlenmesinde tarafların ekonomik ve sosyal durumları en belirgin kriterlerdir. Hakim nafaka miktarını belirlerken nafaka ödeyecek eşin iş durumu, çalıştığı pozisyon, ailenin daha önceki yaşam tarzı v.b hususları değerlendirerek hakkaniyete göre bir miktar belirler.
\tBoşanmalarda nafakanın ne kadar ödeneceğine ilişkin hakim, tarafların ekonomik ve sosyal durumunu araştırdıktan sonra nafakayı ödeyecek kişinin geliri ile orantılı bir miktara hükmetmektedir.
Eşim Nafakayı Ödemiyor. Nasıl Alabilirim? Şikayet Edersem Ne Olur?
\t Mahkeme tarafında hükmedilmiş nafaka ödenmiyorsa bu durumda icra takibi yapılmalıdır. Nafaka için yapılacak tek bir icra takibi daha sonra doğacak nafakalar içinde geçerli olacaktır. Nafaka borçları ödenmediği takdirde nafaka alacağı ödenmeyen eş tarafından şikayet hakkı vardır. Bu şikayet neticesinde mahkeme ödenmeyen her nafaka alacağı için ayrı ayrı cezaya hükmedecektir.
Kimler Nafaka Alamaz?
Boşanma sonrası yoksulluk nafakası alamayacak olan kişiler;
Resmi olarak evli olmasa da fiili olarak başkası ile evli gibi yaşayan kişiler,
Belirli bir gelire sahip, boşanma sonrası yoksulluk çekmeyecek kişiler,
Maaşı, aylık geliri, dul aylığı, emekli maaşı, yaşlılık maaşı gibi düzenli gelire sahip kişiler,
Yeterli miktarda sosyal yardım alan, kira geliri olan, yurtdışından gelire sahip, işsizlik maaşı olan kişiler,
Mesleği olan, mesleğini icra eden ve buna bağlı olarak belirli bir kazanca sahip kişiler,
Memur olan eşler,
Bankada belirli bir miktarda parası olan, faiz gelirine sahip eşler,
Mesleğe sahip ya da belirli bir yeteneğe sahip fakat bunu isteyerek kullanmaktan imtina eden kişiler,
Kumar bağımlısı eşler,
Eşi ile aynı gelire sahip eş,
Eşi yoksul olan eş boşanma sonrası yoksulluk nafakası alamaz.
Nafaka Artırma Davası
Boşanma davalarında nafakaya ilişkin olarak verilen kararların kesin hüküm niteliği yoktur. Değişen hayat koşullarına bağlı olarak nafakada artırım ya da indirim yapılabilir. Hayat standartlarında yaşanabilecek değişikliğe göre bireyler nafakanın artırılması davası açabilirler. Örneğin çocuk için alınan nafaka, çocuğun okula başlaması ile artırılabilir. Çocuğun masraflarının artması, çocuk için alınan nafakanın da artırılmasına sebep olacak nafakayı arttırma davası gerekçelerinden birisidir. Ya da yıllar içerisinde enflasyona bağlı olarak kira giderleri ve diğer giderlerin artması durumunda, hakimin hükmettiği nafakanın miktarı enflasyona yenik düşebilir. Bu durumda da nafaka artırma davası açılarak bu mağduriyet giderilebilir. Ayrıca nafaka artırım davası açarak bireyler hakimden nafakanın her yıl enflasyona dayalı şekilde artırılmasını talep edebilirler. Bu durumda hakim nafakanın tefe tüfe artış oranlarına bağlı kalarak nafakanın her yıl arttırılması gerektiğine hükmeder.